Dersin Ayrıntıları
YarıyılKoduAdıT+U+LKrediAKTSSon Güncelleme Tarihi
2TTZ852ANADOLU'DA AMERİKAN MİSYONERLİK FAALİYETLERİNİN TARİHİ0+0+03630.11.2025

 
Dersin Detayları
Dersin Dili Türkçe
Dersin Düzeyi Yüksek Lisans
Bölümü / Programı Tarih Tezli Yüksek Lisans
Öğrenim Türü Örgün Öğretim
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Öğretim Şekli Yüz Yüze
Dersin Amacı Bu dersin temel amacı, Hristiyan misyonerlik faaliyetlerinin Anadolu coğrafyasındaki tarihsel gelişimini, motivasyonlarını, organizasyon yapılarını, kullanılan yöntemlerini ve bu faaliyetlerin Osmanlı/Türkiye toplumu üzerindeki etkilerini tarihsel ve sosyolojik bir bakış açısıyla incelemektir.
Dersin İçeriği Bu ders, Hristiyan misyonerlik faaliyetlerinin Anadolu coğrafyasındaki tarihsel gelişimini, motivasyonlarını ve etkilerini incelemeyi amaçlamaktadır. Odak noktası, özellikle 19. yüzyılın başlarından itibaren Osmanlı İmparatorluğu'nda yoğunlaşan Amerikan Protestan ve Fransız Katolik misyonerlerinin faaliyetleridir. Ders, misyonerliğin sadece dini bir propaganda aracı olmaktan öte, eğitim (okullar), sağlık (hastaneler) ve yayıncılık gibi kurumsal yöntemlerle yürüttüğü faaliyetleri, bu faaliyetlerin Osmanlı'nın gayrimüslim cemaatleri ve merkezi yönetimi üzerindeki sosyo-politik etkilerini ele alır. Ayrıca, misyonerliğin emperyalizm ve Batılı devletlerin diplomatik müdahaleleriyle olan ilişkisini tarihsel belgeler ışığında analiz ederek, günümüze uzanan süreçteki değişimleri de değerlendirir.
Dersin Yöntem ve Teknikleri Anadolu'da Misyonerlik Faaliyetlerinin Tarihi" dersi, üniversitelerde tarih ve sosyal bilimler disiplinlerinde verildiği için genellikle aktif katılımı ve analitik düşünmeyi teşvik eden yöntem ve teknikleri kullanır. Ders, pasif dinlemeden çok, kaynaklarla çalışmayı, tartışmayı ve eleştirel analiz yapmayı gerektiren bir yapıya sahiptir.
Ön Koşulları Yok
Dersin Koordinatörü Yok
Dersi Verenler Akademik Doç. Dr. Ebru Güher ebrugur@osmaniye.edu.tr
Dersin Yardımcıları Yok
Dersin Staj Durumu Yok

Ders Kaynakları
Kaynaklar Açıkses, Erdal Amerikalıların Harput'taki Misyonerlik Faaliyetleri Ankara 2003
Haydaroğlu, İlknur Polat Osmanlı İmparatorluğu'nda Yabancı Okullar Ankara 1990
Stone, Frank Andrews Academies for Anatolia: A Study of the Rationale, Program and Impact of the Educational Institutions Sponsored by the American Board in Turkey: 1830-1980 New York 1984
Turan, Ömer "Atatürk Döneminde Türkiye'de Amerikan Misyonerlik Faaliyetleri" (Makale) Ankara 2000
Öztürk, Ayhan ve Yıldız, Özgür Amerikan Protestan Misyonerlerin Türkiye'deki Faaliyetleri İstanbul 2007
Yücel, İdris Anadolu'da Amerikan Misyonerliği ve Misyon Hastaneleri (1880-1934) Ankara 2017
Ders Notları Uygur Kocabaşoğlu, Anadolu'daki Amerika: Kendi Belgeleriyle 19. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Amerikan Misyoner Okulları,2000.
Özgür Yıldız, Anadolu’da Amerikan Misyonerliği, 2016.
Erdal Açıkses Amerikalıların Harput'taki Misyonerlik Faaliyetleri, 2003.
Ömer Kürkçüoğlu, Osmanlı Devleti'ne Karşı İngiliz-Amerikan Misyoner Faaliyetleri, 1990.

Ders Yapısı
Sosyal Bilimler %100

Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları
Etkinlikler ayrıntılı olarak "Değerlendirme" ve "İş Yükü Hesaplaması" bölümlerinde verilmiştir.

Değerlendirme Ölçütleri
Veri yok

 
AKTS Hesaplama İçeriği
İş Yükü Sayısı Süre Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi 14 3 42
Ara Sınavlar 1 70 70
Yarıyıl Sonu Sınavı 1 70 70
Toplam İş Yükü   AKTS Kredisi : 6 182

 
Dersin Öğrenme Çıktıları: Bu dersin başarılı bir şekilde tamamlanmasıyla öğrenciler şunları yapabileceklerdir:
Sıra NoAçıklama
1 Amerikan misyonerliğinin ortaya çıkış nedenlerini, ideolojik temellerini ve kurumsal yapısını (özellikle ABCFM-American Board of Commissioners for Foreign Missions) açıklayabilir.
2 Misyonerlik faaliyetlerinin Osmanlı İmparatorluğu'ndaki başlangıç sürecini (19. yüzyıl başları) ve kronolojik gelişimini dönemlere ayırarak analiz edebilir.
3 Misyonerlik çalışmalarının dinî, kültürel, eğitsel (okullar) ve sağlık (hastaneler) gibi farklı boyutlarını ve bu alanlardaki etkileşimleri değerlendirebilir.
4 Anadolu'daki önemli misyon merkezlerini ve kurumlarını (örn. Robert Kolej, Merzifon Anadolu Koleji, Fırat Koleji vb.) coğrafi ve işlevsel açıdan tanımlayabilir.
5 Amerikan misyonerlerinin Osmanlı Devleti'ndeki Ermeni, Rum, Süryani ve diğer azınlık gruplarıyla olan ilişkilerini ve bu ilişkilerin siyasî/sosyal sonuçlarını kritik edebilir.
6 Misyonerlik faaliyetlerinin Osmanlı toplum ve yönetim yapısı üzerindeki etkilerini (yeni mezheplerin ortaya çıkışı, eğitimde yenileşme, milliyetçilik hareketlerine etkisi vb.) analiz edebilir.
7 Misyonerlik tarihiyle ilgili birincil ve ikincil kaynakları (misyoner mektupları, Osmanlı arşiv belgeleri, Amerikan arşivleri vb.) tanıyarak eleştirel bir yaklaşımla kullanabilir.
8 Osmanlı Devleti'nin misyonerlik faaliyetlerine karşı aldığı hukukî ve idari tedbirleri (fermanlar, izinler vb.) açıklayabilir ve misyonerlik faaliyetlerinin uluslararası siyasetteki rolünü değerlendirebilir.

 
Ders Konuları
HaftaKonuÖn HazırlıkDökümanlar
1 Misyon, Misyonerlik, Oryantalizm ve Emperyalizm kavramlarının tanımlanması.
2 Erken dönem Anadolu'daki misyonerlik girişimleri (Orta Çağ). yüzyıl sonu ve 19. yüzyıl başlarında Batı'daki dönüşümler ve misyonerliğin yükselişi
3 Amerikan Misyonerliğinin Anadolu'ya Girişi (19. Yüzyıl): Amerikan Board of Commissioners for Foreign Missions (ABCFM) örgütlenmesi. Anadolu coğrafyasının hedef seçilme nedenleri ve stratejik önemi.
4 Misyonerlik Kurumları ve Yöntemleri I: Eğitim Faaliyetleri: Misyoner okullarının türleri, kuruluşu ve eğitim politikaları (Kız/Erkek okulları, kolejler). Okulların toplumsal dönüşümdeki rolü ve Osmanlı'nın tepkisi
5 Misyonerlik Kurumları ve Yöntemleri II: Sağlık ve Yayıncılık: Misyoner hastanelerinin kurulması ve insani yardım faaliyetleri. İncil çevirileri, matbaa kullanımı ve yayınlar aracılığıyla yapılan propaganda.
6 Misyonerlik ve Cemaat İlişkileri: Misyonerlerin Osmanlı'daki Rum, Süryani ve özellikle Ermeni cemaatleriyle ilişkileri. Mezhep ayrılıkları ve Protestanlığın yerel cemaatler içindeki etkisi.
7 Bölgesel Odaklar (Vaka İncelemesi): İstanbul ve İzmir gibi büyük merkezlerdeki faaliyetlerin analizi. Doğu ve Güneydoğu Anadolu (Harput, Van, Maraş, Antep) misyonerlik merkezlerinin stratejik incelenmesi.
8 Misyonerlik Merkezlerinin Genel Değerlendirilmesi
9 Osmanlı Yönetiminin Misyonerliğe Tepkisi: Tanzimat'tan II. Abdülhamid dönemine kadar misyoner okulları ve faaliyetlerine karşı alınan idari ve hukuki tedbirler. Osmanlı aydınlarının ve ulemasının misyonerliğe bakışı.
10 Misyonerlik ve Uluslararası İlişkiler: Misyonerlerin, hamisi olan Batılı devletlerin (ABD, İngiltere, Fransa) Osmanlı üzerindeki siyasi baskısında oynadığı roller. Kapitülasyonlar ve misyonerlik kurumlarının dokunulmazlığı meselesi.
11 I. Dünya Savaşı ve Sonrası: Savaş döneminde misyonerlik faaliyetlerinin akıbeti ve kesintiye uğraması. Misyonerlerin savaş sırasındaki rolü ve propagandaları.
12 Milli Mücadele ve Cumhuriyet Dönemi: Ankara Hükümeti'nin misyonerliğe bakışı ve Lozan görüşmeleri. Cumhuriyetin kurulmasıyla misyoner okulları ve kurumlarına getirilen kısıtlamalar.
13 Misyonerliğin Mirası ve Günümüz: Misyonerlik faaliyetlerinin uzun vadeli sosyal, kültürel ve siyasi mirası. Türkiye'de güncel misyonerlik tartışmaları ve günümüzdeki durum.
14 Dönem Tekrarı ve Genel Değerlendirme.

 
Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları
Dersin Program Çıktılarına Katkısı
P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P10 P11 P12 P13
Tüm 4 4 4 4 4 3 4 4 4 4 4 3 4
Ö1 3 4 3 4 4 2 3 4 4 3 4 3 3
Ö2 4 3 3 5 5 4 4 4 4 4 4 3 3
Ö3 4 4 4 4 3 3 5 3 5 4 3 3 3
Ö4 3 3 3 4 4 5 4 3 4 3 3 3 4
Ö5 4 4 5 4 4 3 3 4 3 4 5 4 4
Ö6 3 3 3 3 4 4 4 4 3 4 4 3 4
Ö7 4 3 4 4 4 3 5 4 3 4 4 3 4
Ö8 4 4 4 5 3 3 5 3 3 3 4 3 4

  Katkı Düzeyi: 1: Çok Düşük 2: Düşük 3: Orta 4: Yüksek 5: Çok Yüksek

  
  https://obs.osmaniye.edu.tr/oibs/bologna/progCourseDetails.aspx?curCourse=242757&lang=tr