Dersin Ayrıntıları
YarıyılKoduAdıT+U+LKrediAKTSSon Güncelleme Tarihi
3İLF237İslam Tarihi II2+0+02223.10.2025

 
Dersin Detayları
Dersin Dili Türkçe
Dersin Düzeyi Lisans
Bölümü / Programı İlahiyat
Öğrenim Türü Örgün Öğretim
Dersin Türü Zorunlu
Dersin Öğretim Şekli Yüz Yüze
Dersin Amacı İslam Tarihi II dersi, Abbasiler, Endülüs Emevileri ve Büyük Selçuklu dönemlerinde İslam toplumunun siyasi, sosyal, kültürel ve dini gelişimini anlamalarını amaçlar. Bu dersle öğrenciler Abbasiler, Endülüs Emevileri ve Büyük Selçuklular dönemlerinde meydana gelen olayları, kurumları ve düşünsel hareketleri tarihsel bağlam içinde kavrayarak değerlendirebilmeyi öğrenirler.
Dersin İçeriği Dersin içeriği genel olarak şu konuları kapsar:
Abbâsîler dönemi: Yönetim yapısı, merkezîleşme ve bürokrasi. İlmi faaliyetler, tercüme hareketleri ve düşünce akımları. Mezheplerin oluşum süreci ve siyasi etkileri.
Endülüs Emevîleri: Kuruluş süreci ve Endülüs’teki İslam medeniyeti. Bilim, sanat ve kültürdeki gelişmeler.
Büyük Selçuklular dönemi: Abbâsî halifeliği ile ilişkiler. Siyasi, askeri ve kültürel gelişmeler. Medrese sistemi ve ilmi kurumlar.
Dersin Yöntem ve Teknikleri 1. Anlatım (Takrir) Yöntemi: Temel tarihsel bilgilerin ve olayların kronolojik olarak aktarılmasında kullanılır. Öğrencilerin genel çerçeveyi kavraması sağlanır.
2. Soru-Cevap Yöntemi: Öğrencilerin derse aktif katılımını sağlamak ve konuların daha iyi anlaşılmasını desteklemek amacıyla uygulanır.
3. Tartışma Yöntemi: Tarihî olaylar, farklı yorumlar ve mezhebi-siyasi gelişmeler üzerinden sınıf içi tartışmalar yapılır. Eleştirel düşünme becerisi geliştirilir.
4. Metin ve Kaynak Analizi: Birincil tarih kaynakları (örneğin Taberî, İbnü’l-Esîr, Mes‘ûdî gibi tarihçiler) ile modern araştırmalar karşılaştırmalı olarak incelenir.
5. Görsel Materyal Kullanımı: Harita, zaman çizelgesi, şema ve dijital sunumlar ile tarihsel süreçler somutlaştırılır.
Ön Koşulları Yok
Dersin Koordinatörü Yok
Dersi Verenler Doç. Dr. HACİ ATAŞ haciatas@osmaniye.edu.tr
Dersin Yardımcıları Yok
Dersin Staj Durumu Yok

Ders Kaynakları
Kaynaklar İbn Kesir, El-Bidâye ve’n-Nihâye, Taberî, Târîh Rüsûl ve’l-Mülûk, İbn Hişâm, Sîre, Prof. Dr. Mehmet İpşirli, İslam Tarihi, Prof. Dr. İsmail Kara.
Ders Notları 1. Abbâsîler Dönemi (750–1258): Abbâsîler Emevîleri yıkarak halifeliği ele geçirdi; başkent Bağdat oldu. İran etkisi arttı, bürokrasi ve merkezi yönetim güçlendi. “Beytülhikme” gibi kurumlarla tercüme faaliyetleri ve ilmi çalışmalar hız kazandı. Felsefe, tıp, astronomi, matematik gibi alanlarda büyük ilerlemeler sağlandı. Mezheplerin oluşumu ve siyasi etkileri bu dönemde belirginleşti. 1258’de Moğol istilasıyla yıkıldı.
2. Endülüs Emevîleri (756–1031): Abbâsîlerin Emevîleri yıkmasından sonra Abdurrahman el-Dâhil, İspanya’da yeni bir Emevî devleti kurdu. Kurtuba başkent oldu; bilim, sanat ve felsefede büyük ilerlemeler kaydedildi. Avrupa’ya İslam medeniyetini taşıyan önemli bir merkez haline geldi. 1031’de küçük beyliklere ayrılarak sona erdi.
3. Büyük Selçuklular Dönemi (1040–1157): Tuğrul Bey öncülüğünde kuruldu, Abbâsî halifeliğini siyasi baskılardan korudu. Siyasî birlik ve istikrar sağlandı; Nizâmülmülk döneminde güçlü bir idare kuruldu. Medrese sistemi geliştirildi (özellikle Nizamiye Medreseleri). Bilim, kültür ve sanat faaliyetleri desteklendi. İslam dünyasının siyasi ve kültürel merkezi yeniden canlandı.

Ders Yapısı
Sosyal Bilimler %30
Alan Bilgisi %70

Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları
Etkinlikler ayrıntılı olarak "Değerlendirme" ve "İş Yükü Hesaplaması" bölümlerinde verilmiştir.

Değerlendirme Ölçütleri
Yarıyıl Çalışmaları Sayısı Katkı
Ara Sınav 1 % 40
Yarıyıl Sonu Sınavı 1 % 60
Toplam :
2
% 100

 
AKTS Hesaplama İçeriği
İş Yükü Sayısı Süre Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi 2 14 28
Sınıf Dışı Ç. Süresi 2 14 28
Ara Sınavlar 1 5 5
Yarıyıl Sonu Sınavı 1 9 9
Toplam İş Yükü   AKTS Kredisi : 2 70

 
Dersin Öğrenme Çıktıları: Bu dersin başarılı bir şekilde tamamlanmasıyla öğrenciler şunları yapabileceklerdir:
Sıra NoAçıklama
1 Abbâsîler, Endülüs Emevîleri ve Büyük Selçuklular dönemlerinde meydana gelen önemli olayları, kurumsal yapıları ve düşünsel hareketleri analiz eder. İslam devletinin yönetim ve idari yapılanmalarını inceler; merkeziyetçilik, bürokrasi ve siyasi otoriteyi değerlendirir. İlmi, kültürel ve sanatsal gelişmeleri dönemsel olarak karşılaştırır ve İslam medeniyetinin genel ilerlemesini açıklar.

 
Ders Konuları
HaftaKonuÖn HazırlıkDökümanlar
1 Giriş ve Dersin Tanıtımı Dersin amacı, kapsamı ve öğrenme çıktıları; İslam tarihi dönemleri hakkında temel bilgi Ders tanıtım slaytları, ders kitabı giriş bölümü
2 Abbâsîler Dönemi: Kuruluş ve Yönetim Abbâsîlerin iktidara gelişi, merkeziyetçilik, bürokrasi ve yönetim yapısı Bağdat haritası, yönetim şemaları, kronolojik tablolar, ders kitabı
3 Abbâsîler Dönemi: İlmi ve Kültürel Faaliyetler Beytülhikme, tercüme hareketleri, bilimsel ve kültürel gelişmeler Ders slaytları, makaleler, kronolojik tablolar
4 Abbâsîler Dönemi: Mezhepler ve Siyasi Etkiler Mezheplerin oluşumu ve siyasi etkileri Ders notları, tablolar, kaynak metinler
5 Endülüs Emevîleri: Kuruluş ve Yönetim Abdurrahman el-Dâhil dönemi, Kurtuba başkenti, yönetim yapısı Endülüs haritası, kronolojik tablolar, ders kitabı bölümü
6 Endülüs Emevîleri: Bilim, Sanat ve Kültür Bilimsel, sanatsal ve kültürel gelişmeler; Avrupa’ya etkileri Ders slaytları, kültürel faaliyet tabloları, makaleler
7 Büyük Selçuklular: Siyasi ve Askeri Gelişmeler Tuğrul Bey dönemi, Abbâsî halifeliği ile ilişkiler, askeri ve siyasi yapı Selçuklu haritası, ders notları, kronolojik tablolar
8 Büyük Selçuklular: Medrese ve Kültürel Faaliyetler Nizamiye Medreseleri, ilmi ve kültürel faaliyetler Medrese şemaları, kültürel etkinlik tabloları, ders sunumları
9 Abbâsîler ve Selçuklular: Yönetim ve İdari Yapılar Yönetim karşılaştırması, merkeziyetçilik ve bürokrasi Karşılaştırmalı tablolar, ders notları
10 Abbâsîler ve Endülüs Emevîleri: Bilim ve Kültür İlmi ve kültürel faaliyetlerin karşılaştırması Ders slaytları, kronolojik tablolar, makaleler
11 Endülüs Emevîleri ve Selçuklular: Toplumsal ve Kültürel Yapı Sosyal sınıflar, eğitim ve kültürel kurumlar Ders notları, şemalar ve tablolar
12 Önemli Tarihî Kişiler ve Düşünsel Hareketler Abbâsîler, Endülüs Emevîleri ve Selçuklularda düşünce akımları ve liderler Biyografi notları, diyagramlar, ders slaytları
13 Genel Tekrar ve Tartışma Tüm dönemlerin kronolojik ve tematik tekrarları, tartışma Tartışma soruları, özet ders notları, tablolar
14 Sınav Hazırlığı ve Değerlendirme Sınav konularını gözden geçirme ve tartışma Özet notlar, sınav örnekleri, kronolojik tablolar

 
Dersin Program Çıktılarına Katkısı
P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P10 P11 P12 P13 P14 P15 P16
Tüm 4 4 3 3 3 3 4 4 4 3 3 4 4 4 3 3
Ö1 4 4 3 3 3 3 4 4 4 3 3 4 4 4 3 3

  Katkı Düzeyi: 1: Çok Düşük 2: Düşük 3: Orta 4: Yüksek 5: Çok Yüksek

  
  https://obs.osmaniye.edu.tr/oibs/bologna/progCourseDetails.aspx?curCourse=293396&curProgID=5486&lang=tr