|
Dersin Dili
|
Türkçe
|
|
Dersin Düzeyi
|
Lisans
|
|
Bölümü / Programı
|
İlahiyat
|
|
Öğrenim Türü
|
Örgün Öğretim
|
|
Dersin Türü
|
Seçmeli
|
|
Dersin Öğretim Şekli
|
Yüz Yüze
|
|
Dersin Amacı
|
Ders kapsamında bankacılık sektörü kapsamındaki ve banka dışı kurumlar özelindeki faizsiz finans uygulamaları ve bu kurumlarla ilgili meseleleri kapsamlı bir şekilde tanıtmak, bu alanla ilgili kavramsal bir çerçeve oluşturmak ve öğrencinin gerek meslekî gerekse günlük hayatında karşılaşacağı konuyla ilgili problemleri çözecek bilgi ve yeterliliğe ulaşmasını sağlamak amaçlanmaktadır.
|
|
Dersin İçeriği
|
İslam dini bireyleri inanç boyutuyla etkilediği gibi onların fiillerine de tesir etmektedir. Söz konusu inanç sisteminde dini yaşam, sadece ibadet konularıyla ilişkili tutulmak suretiyle sınırlı bir alana hapsedilmiş olmayıp insan hayatının muhtelif birçok alanına dair düzenleme yaparak daha geniş bir kapsama sahip durumdadır. Dini düşüncenin etki ettiği noktalardan biri de insanların iktisadi ilişkileridir. Bu bağlamda İslam ilimler geleneği içerisinde insan fiillerini konu edinen fıkıh, geliştirmiş olduğu muamelat doktrini ile gündelik yaşamda bireylerin ihtiyaç duyduğu kısa ve uzun vadeli ticari ilişkileri düzenlemektedir. Fıkıh, bir ilmi disiplin olarak ortaya çıktığı ilk günden itibaren uzun yıllar boyunca çeşitli coğrafyalarda var olan farklı Müslüman toplumları inşa eden, şekillendiren ve dönüştüren bir rolü üstlenmiştir. Bu sürecin ardından Müslüman ülkelerin maruz kaldığı sömürge faaliyetleri sonucunda İslam medeniyetinin inşa ettiği birçok kurum fonksiyonunu icra edemez hale gelmiş ve fıkhi bilginin yukarıda bahsedilen görevleri akamete uğramıştır. Modernleşme olgusu bu dönemde söz konusu ülkeleri hem düşünce hem de müessese bazında etkilemiştir. Banka kurumu da bu süreçte Müslümanların tanışmış olduğu kurumlardan bir tanesidir. İlk etapta Batılı devletlerin kurmuş olduğu örnekler birçok ülkede yaygın kazanmış ve vazgeçilmez bir hal almıştır. Ancak burada yürütülen süreçler ve gerçekleştirilen işlemler, fıkıh ilminin belirlediği çerçeveye tam olarak uyumlu değildir. Müslüman devletlerin siyasi bağımsızlıklarını elde etmelerinin ardından bir bütün olarak hayatın her alanına İslami düşünceyi hakim kılma çabaları, iktisadi alanda da düzenlemeler yapılması sonucunu doğurmuştur. Bu çabalar neticesinde bankacılık faaliyetlerinin fıkha uygun olarak geçekleştirilebilmesi adına Faizsiz Bankacılık modeli geliştirilmiştir. Bu derste işte bu banka modelinin ortaya çıkış serüveni, mevcut durumu ve yürütülen işlemler genel hatlarıyla ele alınacaktır. Ayrıca banka dışı faizsiz finansman yöntemlerinden sigortacılık ve borsa uygulamalarına da yer verilecektir.
|
|
Dersin Yöntem ve Teknikleri
|
Anlatım / Lecturing: Dersin temel teorik bilgilerini aktarmak, kavramları açıklamak ve tarihî süreçleri aktarmak için kullanılacaktır.
Soru-Cevap / Q&A: Öğrencilerin konuyu anlamalarını pekiştirmek ve tartışmaya katılımlarını sağlamak için.
Vaka Analizi / Case Studies: Faizsiz bankacılık işlemleri, murabaha, kira sözleşmeleri ve sermaye piyasası örnekleri üzerinden uygulamalı inceleme.
Grup Çalışmaları / Group Work: Öğrencilerin ortak problem çözme ve işbirliği becerilerini geliştirmek amacıyla.
Sunumlar / Presentations: Öğrencilerin belirli konulara ilişkin araştırmalarını ve analizlerini sunmaları.
Okuma ve Tartışma / Reading & Discussion: Akademik kaynaklar ve mevzuat örnekleri üzerinden kritik değerlendirme.
Uygulamalı Analiz / Practical Analysis: Banka ve banka dışı faizsiz finans uygulamalarının simülasyon ve örnek uygulamaları.
|
|
Ön Koşulları
|
Yok
|
|
Dersin Koordinatörü
|
Yok
|
|
Dersi Verenler
|
Arş.Gör.Dr. Serdar Özalp serdarozalp@osmaniye.edu.tr
|
|
Dersin Yardımcıları
|
Yok
|
|
Dersin Staj Durumu
|
Yok
|
Ders Kaynakları
|
Kaynaklar
|
Kızılkaya, Necmettin. Teori ve Uygulama açısından İslam ve Finans. Ed. Kızılkaya, Necmettin. İstanbul: İSAR Yayınları, 2022, 2. Baskı. Orhan, Zeyneb Hafsa. 40 Soruda Katılım Bankacılığı. 2020. Durmuş, Abdullah. Fıkhî Açıdan Günümüz Para Mübadelesi İşlemleri. Marmara Üniversitesi, 2008. Akartepe, Batuhan. Hisse Senedi Şer‘i İzleme Sistemi: İslam Ekonomisi Açısından Bir Değerlendirme. İstanbul: İktisat Yayınları, 2023.
|
|
Ders Notları
|
a. Kitaplar
- Akyüz, Yunus. “Azalan Ortaklık, İslam Hukuku Açısından Bir Değerlendirme” Ankara: İktisat Yayınları (2020).
- Cebeci, İsmail. "İslam İktisadında Murabaha: Modern Literatürdeki Tartışmalar." Ankara: İktisat Yayınları (2020).
- Çakır, Mustafa. “İslam Hukuku Açısından Teverruk İşlemleri.” Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2021.
- Durmuş, Abdullah. Fıkhî Açıdan Günümüz Para Mübadelesi İşlemleri. Marmara Üniversitesi (Turkey), 2008.
- Lila, Nazan. “Katılım Bankalarının Murâbaha İşlemlerinde Malın Teslimi: İslam Hukuku Açısından Bir Değerlendirme.” Ankara: İktisat Yayınları (2020).
b. Kitap Bölümleri
- Aktepe, İshak Emin. "Katılım Finans." Erkam Matbaası, İstanbul (2017).
- Aktepe, İshak Emin. Sorularla katılım bankacılığı. 2013.
- Bayındır Servet, Halaoğlu Bekir. “Katılım Bankacılığında Sermaye Toplama Yöntemleri: Cari ve Katılma Hesapları.” Teori ve Uygulama açısından İslam ve Finans. ed. Kızılkaya Necmettin. İstanbul: İSAR Yayınları (2022), 2. Baskı, 107-123.
- Döndüren Hamdi, Tan İhsan. “Katılım Bankalarında Fon Kullandırma Yöntemi Olarak İcare”, Teori ve Uygulama açısından İslam ve Finans. ed. Kızılkaya Necmettin. İstanbul: İSAR Yayınları (2022), 2. Baskı, 147-169.
- el-Ashker, Ahmed, Rodney Wilson. "İslam İktisadının Kısa Tarihi." S. Yıldırım & ZE Bayrak, Çev.). İstanbul: İktisat Yayınları (2019).
- Gedikli Fethi, vd. “Geçmişten Günümüze Finansman Yöntemi Olarak Ortaklık: Mudarebe ve Müşareke Örnekleri”, Teori ve Uygulama açısından İslam ve Finans. ed. Kızılkaya Necmettin. İstanbul: İSAR Yayınları (2022), 2. Baskı, 193-221.
- Görmüş, Şakir, R. Ahmet Albayrak, Aydın Yabanlı, eds. Yaşayan ve Gelişen Katılım Bankacılığı. TKBB Yayınları, 2019.
- Gündoğdu, Aydın. "Katılım Bankacılığında Kâr Dağıtımı" (2021).
- Güngör, Kamil. "Bir Finansal Araç Olarak Katılım Bankacılığı: Tesbitler-Teklifler." Finansal Yenilik ve Açılımları ile Katılım Bankacılığı 235 (2009).
- Khan, M. Akram. "İslam İktisadının Meseleleri Güncel Durum ve Geleceğin Bir Analizi." İktisat Yayınları (2018).
- Kızılkaya, N. "İktisadi Selefilik: Modern İslam İktisadı Çalışmalarında Hafıza Kaybı." İslam İktisadı Metodolojisi Sorunlar ve Çözüm Önerileri (2019).
- Orhan, Zeyneb Hafsa. "40 soruda katılım bankacılığı." (2020).
- Orhan, Zeyneb Hafsa. "Ekonominin temel konuları ve İslam ekonomisi." (2021).
- Öztürk Ali, Akdemir Abdullah. “Katılım Bankacılığında fon Kullandırma Yöntemi Olarak İstisna ve Selem Akdi”, Teori ve Uygulama açısından İslam ve Finans. ed. Kızılkaya Necmettin. İstanbul: İSAR Yayınları (2022), 2. Baskı, 169-193.
- Ülev Salih, Selçuk Mervan. “İslam İktisadında Selem: Fıkhi ve İktisadi Yönleriyle”, Ankara: İktisat Yayınları (2022).
c. Tezler
- Bayındır, S. (2004). Faizsiz Bankacılık İşlemlerinin İslâm Fıkhı’ndaki Yeri (Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi).
- Demir, İbrahim Halil. “İslam Borçlar Hukukunda Bey'u'l-îne” (Doktora Tezi, NEÜ).
- Kahraman Abdullah, “İslam Borçlar Hukukunda Kefalet Sözleşmesi ve Günümüzdeki Tatbikatı” (Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi).
- Kalkan, Cemal. “Mudârebe Sözleşmesinde Kâr”, (Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi).
d. Makaleler
- Aktan, Hamza. “Ticaret Hukukunun Yeni Bazı Problemleri Üzerine İslam Hukuku Açısından Bir Değerlendirme (Borsa, Teminat Mektubu, Leasing)”, Editör: Mehmet Bayyiğit, I. Uluslararası İslam Ticaret Hukukunun Günümüzdeki Meseleleri Kongresi (Konya, 1996), 1997.
- Günay, Hacı Mehmet. “İslam Hukukunda Akid Teorisi Bağlamında Çağdaş Finasman Enstrümanlarından Murabaha Uygulamaları”, Fıkhi Açıdan Finans ve Altın İşlemleri -Tebliğ ve Müzakereler- Tartışmalı İlmi Toplantı, 27-28 Nisan 2012, Meram\Konya, 2012, s. 207-227
- Halitoğlu, İsmail. “Organize Teverruk Üzerine Bir Analiz ve TKBB Danışma Kurulu ve AAOIFI Standartlarının Mukayesesi”, Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2021, cilt: VIII, sayı: 2, s. 661-695.
|
|