Dersin Ayrıntıları
YarıyılKoduAdıT+U+LKrediAKTSSon Güncelleme Tarihi
1HRM815COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ DESTEKLİ ÇOK ÖLÇÜTLÜ KARAR ANALİZİ3+0+03624.10.2025

 
Dersin Detayları
Dersin Dili Türkçe
Dersin Düzeyi Yüksek Lisans
Bölümü / Programı Harita Mühendisliği Tezli Yüksek Lisans
Öğrenim Türü Örgün Öğretim
Dersin Türü Seçmeli
Dersin Öğretim Şekli Yüz Yüze
Dersin Amacı CBS’nin mekansal analiz fonksiyonları ile çok ölçütlü mekansal karar analizi kavramlarını,Çok ölçütlü mekansal karar analizinde ölçütlerin belirlenmesi, ağırlıklandırılması, karar kurallarınının uygulanması ve CBS ortamında duyarlılık analizlerinin yapılandırılmasını, Örnek uygulamalar ve ödevler kapsamında CBS ile çok ölçütlü karar analizi yöntemlerinin entegrasyonunu yapmalarını, Proje grupları oluşturularak bir çok ölçütlü mekansal karar verme probleminin çözümüne yönelik olarak, problemin tanımlanmasından analizlerinin yapılandırılmasına kadar olan süreçleri bir bütün halinde başarmalarını sağlamaktır.
Dersin İçeriği CBS’nin temel amacı mekansal karar verme sürecine destek sağlamasıdır. Dersin içeriği, mekansal veri/bilgi, mekansal bilgi ve karar verme ilişkisi, mekansal problemler; CBS’nin karar verme sürecinde kullanımı; çok ölçütlü mekansal karar analizinin genel çerçevesi; değerlendirme ölçütleri, ölçütlerin ağırlıklandırılması ve karar kurallarının uygulanması; duyarlılık analizi kavramı ve CBS ortamında duyarlılık analizlerinin yapılandırılması; Mekansal karar destek sistemlerinin yapılandırılması ve çok ölçütlü karar analizi yöntemlerinin CBS ile entegrasyonu konularını kapsamaktadır.
Dersin Yöntem ve Teknikleri -
Ön Koşulları Yok
Dersin Koordinatörü Doç. Dr. Selim Serhan YILDIZ https://akbis.osmaniye.edu.tr/@serhan serhan@osmaniye.edu.tr
Dersi Verenler Doç. Dr. Selim Serhan YILDIZ https://akbis.osmaniye.edu.tr/@serhan serhan@osmaniye.edu.tr
Dersin Yardımcıları Doç. Dr. - - -
Dersin Staj Durumu Yok

Ders Kaynakları
Kaynaklar Longley, P.A., Goodchild, M.F., Maguire, D.J., and Rhind, D.W., 2011. Geographic Information Systems and Sciences, John Wiley & Sons, Inc.
Malczewski, J., 1999. GIS and Multicriteria Decision Analysis, John Wiley and Sons Inc. U.S.A. ISBN: 0471329444.
Nyerges, T.L., Jankowski, P., 2010. Regional and Urban GIS: A Decision Support Approach, The Guilford Press, ISBN 978-1-60623-336-8 NY, USA
Sugumaran, R., and Degroote, J., 2011. Spatial Decision Support Systems: Principles and Practices. Taylor and Francis Group, LLC. CRC Press.
Triantaphyllou, E., 2000. Multi-criteria Decision Making Methods: A Comparative Study, Applied Optimization Series, Vol. 44, Kluwer Academic Publishers, ISBN 0-7923-6607-7, Netherlands.
Ders Notları -

Ders Yapısı
Matematik ve Temel Bilimler %20
Mühendislik Tasarımı %20
Alan Bilgisi %60

Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları
Etkinlikler ayrıntılı olarak "Değerlendirme" ve "İş Yükü Hesaplaması" bölümlerinde verilmiştir.

Değerlendirme Ölçütleri
Yarıyıl Çalışmaları Sayısı Katkı
Ara Sınav 1 % 20
Proje 1 % 20
Yarıyıl Sonu Sınavı 1 % 60
Toplam :
3
% 100

 
AKTS Hesaplama İçeriği
İş Yükü Sayısı Süre Toplam İş Yükü (Saat)
Ders Süresi 14 3 42
Sınıf Dışı Ç. Süresi 14 3 42
Ödevler 1 10 10
Ara Sınavlar 1 2 2
Uygulama 14 3 42
Proje 5 6 30
Yarıyıl Sonu Sınavı 1 2 2
Toplam İş Yükü   AKTS Kredisi : 6 170

 
Dersin Öğrenme Çıktıları: Bu dersin başarılı bir şekilde tamamlanmasıyla öğrenciler şunları yapabileceklerdir:
Sıra NoAçıklama
1 CBS’nin sorgulama ve mekansal analiz fonksiyonlarını karar probleminin yapısına göre yapılandırır.
2 Çok ölçütlü mekansal karar analizinde ölçütlerin değerlendirilmesi ve ağırlıklandırılması için en uygun ağırlıklandırma yöntemini seçer ve bir proje içinde yapılandırır.
3 Mekansal Karar Destek Sistemleri (MKDS)’nin gelişim aşamalarını bilir ve MKDS’nin yapılandırılmasını başarır.
4 Duyarlılık analizleri olgusuna tam hakim olarak CBS ortamında duyarlılık analizlerini yapılandırır ve elde ettiği sonuçları değerlendirir.

 
Ders Konuları
HaftaKonuÖn HazırlıkDökümanlar
1 Genel giriş ve ders tanıtımı. Mekansal veri, mekansal bilgi ile mekansal karar verme sürecine giriş. Bilgi ve karar verme ilişkisi. Karar matrisleri. Mekansal etkileşim matrisleri. Mekansal kararların çeşitliliği. Ödevler ile dönem projesi konularının belirlenmesi. - Ders notları
2 Karar vermede mekansal analizin önemi. Mekansal karar verme problemleri. CBS'nin mekansal analiz fonksiyonlarının belirli karar verme süreçlerine göre oluşturulması. Örnek çalışmalar. - Ders notları
3 CBS’nin karar verme sürecinin üç evresinde kullanımı: Bilgi, tasarım, seçim evreleri ve CBS’nin bu evrelerdeki rolü. Karar destek sistemi olarak mekansal analiz ve CBS. Çok ölçütlü karar analizine giriş. - Ders notları
4 Çok ölçütlü mekansal karar analizinin genel çerçevesi. Bireysel ve grup karar verme yaklaşımları. Girdi-çıktı yaklaşımı ile değer ve alternatif odaklı yaklaşımlar. Çok ölçütlü mekansal karar analizinde değerlendirme ölçütleri. Değerlendirme ölçütlerinin tanımlanması ve seçim teknikleri. - Ders notları
5 CBS yardımıyla ölçüt haritalarının üretimi (Doğrusal Ölçek Dönüşümü, Değer/Fayda Fonksiyonu Yaklaşımları, Fuzzy Üyelik Fonksiyonu Yaklaşımları). Çok ölçütlü mekansal karar analizinde karar seçenekleri ve kısıtlar. Düzenlenebilir alan birimi problemi yaklaşımı. - Ders notları
6 Çok ölçütlü mekansal karar analizinde ölçütlerin ağırlıklandırılması. Ağırlıklandırma yöntemleri: Sıralama yöntemi, Puanlama yöntemi, İkili Karşılaştırma Yöntemi, Değiş-tokuş Analizi Yöntemi ve ilgili örnek uygulamalar. Ağırlıklandırma yöntemlerin karşılaştırılması. - Ders notları
7 Çok ölçütlü karar kuralları: Basit toplamlı ağırlıklandırma yöntemi, Ağırlıklı çarpım yöntemi, Değer/fayda fonksiyonu temelli yaklaşımlar, TOPSIS yöntemi, ELECTRE yöntemi, Analitik hiyerarşi yöntemi (AHY)’ne giriş ve çok ölçütlü karar kurallarının karşılaştırılması. - Ders notları
8 Ara sınav - -
9 AHY’nin temelleri: Karar probleminin hiyerarşik olarak yapılandırılması, İkili bazda karar elemanlarının karşılaştırılması ve tutarlılık oranı (TO)’nun belirlenmesi, Önceliklerin sentezlenmesi. AHY’nin bir örnek üzerinde yapılandırılması. - Ders notları
10 Duyarlılık analizi kavramı ve CBS ortamında duyarlılık analizlerinin yapılandırılması. - Ders notları
11 Mekansal karar destek sistemlerinin (MKDS) temelleri. MKDS’nin gelişim aşamaları - Ders notları
12 MKDS’nin bileşenleri. Çok ölçütlü MKDS’nin yapılandırılması. Gevşek yapılı bağlaşım. Sıkı yapılı bağlaşım. Tam bağlaşım. Çok ölçütlü MKDS uygulama örnekleri - Ders notları
13 Örnek uygulamalar: AHY ve TOPSIS’in CBS ile entegrasyonu. Problemin tanımlanması, ölçütlerin belirlenmesi, ağırlıklandırılması, CBS ortamında analizi ve duyarlılık analizlerinin yapılandırılması. - Ders notları
14 Örnek uygulamalar: AHY ve TOPSIS’in CBS ile entegrasyonu. Problemin tanımlanması, ölçütlerin belirlenmesi, ağırlıklandırılması, CBS ortamında analizi ve duyarlılık analizlerinin yapılandırılması. - Ders notları

 
Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları
Dersin Program Çıktılarına Katkısı
P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P10 P11
Tüm 5 5 5 4 5 5 3 4 5 4 4
Ö1 5 5 5 4 5 5 3 4 5 4 4
Ö2 5 5 5 4 5 5 3 4 5 4 4
Ö3 5 5 5 4 5 5 3 4 5 4 4
Ö4 5 5 5 4 5 5 3 4 5 4 4

  Katkı Düzeyi: 1: Çok Düşük 2: Düşük 3: Orta 4: Yüksek 5: Çok Yüksek

  
  https://obs.osmaniye.edu.tr/oibs/bologna/progCourseDetails.aspx?curCourse=301704&lang=tr